Hoe Groningen opschonen aantrekkelijk maakt

Gert Bron, beleidsmedewerker van de stad Groningen, houdt van eenvoud en omdenken. Hij vertelt over de vier simpele stappen waarmee de stad mikt op een nieuwe generatie die zich bewust is van zwerfafval. En graag de handen uit de mouwen steekt voor een schone omgeving.  

“Bewust maken, buiten aan de slag gaan, zorgen voor zelfredzaamheid en successen zichtbaar maken: dat is kort en goed wat we in Groningen doen. Kinderen en jongeren hebben daarbij onze bijzondere aandacht. Ik droom van een nieuwe generatie die een snoeppapiertje in de broekzak stopt en thuis weggooit. Precies zoals onze opa’s en oma’s dat ooit deden.”  

MilieuStewards op scholen  

“Voor de bewustwording zetten we vier MilieuStewards in. Die werkten eerst bij de gemeente in de buitendienst en bezoeken nu fulltime scholen. Daar geven ze milieulessen, uiteenlopend van een kwartiertje bij de kleuters tot een project voor studenten. Naast de stewards bieden we scholen onder meer goochelshows en theatervoorstellingen. De kern is vertellen wat de gevolgen van zwerfafval zijn. Hoe de optelsom van alle papiertjes, peuken, kauwgom en blikjes echt schadelijk is voor mens, dier en milieu. Ook buiten scholen vertellen de stewards dit verhaal. Op voetbalclubs en bij buurtverenigingen bijvoorbeeld.”  

Afvalrapen als privilege  

“Aan het eind van al die lessen gaan we naar buiten om samen afval te rapen. Als je eerst de ogen hebt geopend over de gevolgen van zwerfafval, dan rent iedereen enthousiast rond met een grijper. Er was een tijd dat scholen leerlingen voor straf het plein lieten vegen en dat mensen met een taakstraf papier moesten prikken. Dat hebben we omgedraaid. Tegen schooldirecteuren en collega’s bij de gemeente heb ik gezegd: doe dat niet. Maak van opschonen geen straf, maar zorg dat het een beloning is of een afsluiting van een les over zwerfafval. Zo maak je van afvalrapen een privilege. Iets waar je aan mee wilt doen.”   

Meer dan 2.500 stille krachten  

“De volgende stap is zelfredzaam maken. We laten enthousiaste scholen, bewoners, verenigingen en ondernemers een stukje stad adopteren dat ze zelf schoonhouden. Wij zorgen ervoor dat ze daar alles voor in huis hebben: afvalzakken, grijpers, schepnetten, complete karretjes... Wat in 2008 als pilot begon, is inmiddels een structureel gemeenteprogramma onder de noemer Groningen Schoon Dankzij Mij. Er lopen in de stad nu meer dan 2.500 Stille Krachten rond, zoals we ze noemen. Hondenbezitters voor wie een uitlaatrondje een opschoonrondje is, bewoners die samen elke week hun straat afvalvrij maken en wandelgroepen die een hele dag met grijpers over het strand lopen. En dat worden er steeds meer.”  

 Kinderen op de vuilniswagen  

“Het mooie is dat we dat zonder folders, flyers en grote campagnes voor elkaar hebben gekregen. We sporen alleen enthousiasme op en we sporen het aan. En we geven succes een podium. Toen een basisschool zich een jaar flink had ingespannen rond zwerfafval, hebben we een levensgrote foto van de leerlingen op de zijkant van een vuilniswagen gezet. We merkten meteen dat je daarmee andere scholen en sportclubs aanspreekt. Overal laten we zien dat het logisch én leuk is om te zorgen voor een schone leefomgeving. Voor de manier waarop we dat in Groningen doen, zijn geen dikke nota’s of plannen nodig. Houd het simpel is mijn devies.”  

De Valkbak als voorbeeld  

“Als gemeente hoef je ook niet alles zelf te verzinnen. Burgers hebben vaak de beste ideeën als je de moeite neemt om naar ze te luisteren. Zo klopte ene mijnheer Valk bij ons aan met de vraag waarom er tien meter naast een ondergrondse container een afvalbak aan een lantaarnpaal hing. Die twee werden door afzonderlijke diensten geleegd. Of dat niet te combineren was? Na gesprekken besloten we tot een proefopstelling met een grote afvalbak, gemonteerd aan de container. In één beweging te legen. Inmiddels staan er zo’n 400 van deze bakken in Groningen en dragen ze de naam van de uitvinder: Valkbak. Voor mij een mooi voorbeeld hoe je een groot begrip als participatie eenvoudig kunt invullen.”